photo: Eleanna Kounoupa

Στο βορειοδυτικό άκρο της Θεσσαλίας, σε πολύ κοντινή απόσταση από την πόλη των Τρικάλων, μόλις 15’, βρίσκεται το σημαντικότερο αξιοθέατο του νομού και ένα από τα σημαντικότερα της Ελλάδας. Η περιοχή των Μετεώρων έχει χαρακτηριστεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO. Το γεγονός πως δεν υπάρχει ούτε η παραμικρή αναφορά στα έργα των αρχαίων Ελλήνων σχετικά με την δημιουργία αυτού του σπάνιου γεωλογικού φαινομένου, γεννά πολλά ερωτηματικά.

Το όνομά τους το οφείλουν στον Άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη, κτήτορα της μονής της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (Μεγάλο Μετέωρο), ο οποίος ονόμασε έτσι τον «πλατύ λίθο›, στον οποίο ανέβηκε για πρώτη φορά το 1344.

Περίπου 1.000 μεγαλειώδεις γκρίζοι βράχοι, ύψους 300 μ. κατά μέσο όρο, απλώνονται πάνω από την Καλαμπάκα και το Καστράκι και δημιουργούν ένα μοναδικό παραμυθένιο σκηνικό. Το σπάνιο αυτό θέαμα ίσως να μην ήταν τόσο εντυπωσιακό, αν πάνω στους βράχους δεν κρεμόντουσαν οι «αετοφωλιές» της χριστιανικής πίστης, τις οποίες άρχισαν να χτίζουν μοναχοί-ασκητές από τον 11ο αιώνα. Ένας- δυο στην αρχή, αλλά στην συνέχεια έφτασαν τις 4.000 οι ασκητές, που στα κοιλώματα και τις δύσβατες κορυφές έχτισαν τις σκήτες τους, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί το μοναστικό συγκρότημα των Μετεώρων.

Το δυσπρόσιτο των κορυφών και οι δύσκολες συνθήκες διαβίωσης αποτελούσαν ιδανικό μέρος για απομόνωση και προσευχή. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι μονές που δημιουργήθηκαν εκεί να φτάσουν τις 24. Σήμερα λειτουργούν οι 6 από αυτές και αποτελούν το δεύτερο σημαντικότερο μοναστικό συγκρότημα της Ελλάδας, μετά από αυτό του Αγίου Όρους. Τα Μετέωρα δέχονται περί τους 600.000 χιλιάδες επισκέπτες το χρόνο. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν πάνε μόνο για προσκύνημα, αλλά και για να γνωρίσουν τον αυθεντικό μοναστικό τρόπο ζωής που παραμένει αναλλοίωτος τόσους αιώνες. Πώς να μην νιώσεις δέος όταν αντικρίσεις τον πύργο αναβάσεως και τα καλάθια, τα οποία ήταν ο μόνος τρόπος επικοινωνίας με τον έξω κόσμο, αφού έτσι μόνο μπορούσαν να ανεβοκατέβουν τους δυσπρόσιτους βράχους… Βέβαια το πώς ανέβηκαν τους βράχους οι πρώτοι ασκητές, είναι κι αυτό ένα ακόμη μυστήριο. Πιθανότατα ο πρώτος ασκητής ( γύρω στο 950-970 μ.Χ.) να ήταν ο Βαρνάβας, ιδρυτής της Σκήτης του Αγίου Πνεύματος.

Είναι πολύ πιθανόν, κατά την επίσκεψή σας στην περιοχή, να δείτε ριψοκίνδυνους αναρριχητές να ανεβαίνουν τους απότομους βράχους. Οι λάτρεις του αθλήματος γνωρίζουν περίπου 50 βράχους και 80 κορυφές, μη συμπεριλαμβανομένων εκείνων που κατοικούνται από μοναχούς. Το άθλημα επετράπη έπειτα από συνεννόηση με τους μοναχούς και με την προϋπόθεση πως δεν θα απειληθεί το περιβάλλον με κανένα τρόπο.

Για τους λοιπούς επισκέπτες τα πράγματα είναι σαφώς πιο εύκολα! Υπάρχει οδικό δίκτυο, αλλά και σκαλοπάτια πάνω στους βράχους. Η ανάβαση δεν είναι εύκολη, σίγουρα όμως αξίζει τον κόπο.

Τα έξι επισκέψιμα μοναστήρια των Μετεώρων, είναι σήμερα αναστηλωμένα και με συντηρημένο στο μεγαλύτερο μέρος τους τον τοιχογραφικό τους διάκοσμο. Μοναχοί , ιερείς αλλά και σπουδαίοι αγιογράφοι της εποχής, όπως ο Θεοφάνης και ο Φράγκος Κατελάνος, φιλοτέχνησαν με τοιχογραφίες τους ναούς των Μετεώρων. Τεχνοτροπικά οι τοιχογραφίες εντάσσονται στην τελευταία Παλαιολόγεια βυζαντινή περίοδο.

Στα Μετέωρα σώζονται θησαυροί, κειμήλια και πολλά έργα μικροτεχνίας. Αντιπροσωπευτικό δείγμα μικροτεχνίας είναι το αριστουργηματικό ξυλόγλυπτο τέμπλο που βρίσκεται στο καθολικό της Ιεράς Μονής Αγίου Στεφάνου. Φορητές εικόνες οι παλαιότερες από τις οποίες σήμερα φυλάσσονται στα σκευοφυλάκια των ναών, Σταυροί με Τίμιο Ξύλο, αρχιερατικοί ράβδοι, χρυσοποίκιλτα ιερατικά άμφια, χειρόγραφα, Ευαγγέλια, σκεύη για λειτουργικούς σκοπούς, μολυβδόβουλλα, αργυρές λειψανοθήκες είναι κάποια από τα μουσειακά εκθέματα, που ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει. Από ιστορικής πλευράς μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι πάνω από χίλιοι χειρόγραφοι κώδικες, καθώς και οι πολύτιμες σε αξία σειρές βυζαντινών και μεταβυζαντινών εγγράφων που σώζονται και φυλάσσονται στα αρχειοφυλάκια των μοναστηριών.

Στην Ιερά Μονή Αγίου Στεφάνου φυλάσσεται και η Θαυματουργός Κάρα του Αγίου Χαράλαμπου, ενώ στη Μονή Βαρλαάμ υπάρχει το Ευαγγέλιο που αποδίδεται στον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κων/νο Πορφυρογέννητο.

Οι μονές:
Η Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος ή Μεγάλο Μετέωρο: Εδρεύει στον Πλατύ Λίθο, την υψηλότερη κορυφή, εκεί που ασκήτεψε ο Άγιος Αθανάσιος. Χτίστηκε τον 14o αιώνα.

Στον ιερό του καθολικού υπάρχουν σημαντικές τοιχογραφίες της Μακεδονικής σχολής, ενώ οι αξιόλογες τοιχογραφίες στον κυρίως ναό και τον νάρθηκα θεωρούνται ότι ανήκουν στον Τζώρτζη, μαθητή του Θεοφάνη του Κρητός. Επίσης υπάρχουν τα παρεκκλήσια της Θεομήτορος (Παναγία της Μετεωρίτισσας Πέτρας), του Ιωάννη του Προδρόμου, των Αγίων Ισαποστόλων Κων/νου και Ελένης και του Αγίου Νεκταρίου ( σύγχρονο).

Τα σημαντικότερα κτίσματα είναι η εστία (μαγειρείο), το γηροκομείο, η τράπεζα. Στην Ιερά Μονή του Μεγάλου Μετεώρου υπάρχει πλούσια και αξιόλογη συλλογή χειρογράφων, εικόνων και ιερών κειμηλίων. Ώρες επισκέψεως: 09:00-13:00 και 15:00-17:00 (χειμερινό), 09:00-13:00 και 15:20-18:00 (θερινό). Τρίτη και Τετάρτη (μόνο κατά τους χειμερινούς μήνες) κλειστά.

Μονή Αγίου Στεφάνου: Γυναικείο μοναστήρι, χτισμένο γύρω στο 1192. Εκεί φυλάσσεται η κάρα του Αγίου Χαραλάμπους.

Στην Ιερά Μονή του Αγίου Στεφάνου, στην παλαιά τράπεζα που έχει διαμορφωθεί σε μουσείο ,υπάρχει αξιόλογη και πλούσια συλλογή χειρογράφων, εικόνων και ιερών κειμηλίων.
Ώρες επισκέψεως: 09:00-13:00 και 15:00-17:00 (χειμερινό), 09:00-13:00 και 15:20-18:00 (θερινό). Δευτέρα κλειστά.

Μονή Ρουσάνου: Γυναικείο μοναστήρι, χτισμένο το 1288. Το καθολικό είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Επίσης τιμάται και η μνήμη της Αγίας Βαρβάρας (4 Δεκεμβρίου). Οι τοιχογραφίες είναι αξιόλογες και έγιναν από άγνωστο ζωγράφο επηρεασμένο από την Κρητική σχολή επί ιερομόναχου Αρσενίου.
Ώρες επισκέψεως: καθημερινά 09:00-13:00 και 15:00-17:00 (χειμερινό), 09:00-17:45 (θερινό).

Μονή Αγίου Νικολάου Αναπαυσά: Είναι το πρώτο μοναστήρι που συναντάμε ανεβαίνοντας προς τα Μετέωρα. Χτίστηκε στα τέλη του 15ου αιώνα, στα ερείπια παλαιότερου μοναστηριού.

Το 1527 έγινε η αποπεράτωση της αγιογράφησης του καθολικού από τον Θεοφάνη Στρελίτζα τον Κρήτα, που συγκαταλέγεται στους πιο σημαντικούς αγιογράφους της Ορθοδοξίας. Στις τοιχογραφίες διακρίνουμε την μεγάλη τελειότητα στο σχεδιασμό των μορφών και την άριστη χρωματική απόδοση.

Επίσης στην Ιερά Μονή υπάρχει και το παρεκκλήσι του Αγίου Αντωνίου, όπου σώζονται υπολείμματα τοιχογραφιών του 14ου αιώνα. Τα λίγα χειρόγραφα της μονής φυλάσσονται στο σκευοφυλάκιο της Ιεράς Μονής του Αγίου Στεφάνου.
Ώρες επισκέψεως: καθημερινά 09:00-18:00 (μόνο κατά τους θερινούς μήνες).

Μονή Βαρλαάμ: Βρίσκεται απέναντι από το Μεγάλο Μετέωρο. Το καθολικό της Ι. Μ. είναι αφιερωμένο στη μνήμη των Αγίων Πάντων. Γύρω στο 1350, ο ασκητής Βαρλαάμ ίδρυσε το παρεκκλήσι των Τριών Ταξιαρχών και μερικά κελιά.

Σημαντικά κτίσματα είναι η παλαιά τράπεζα η Εστία ( μαγειρείο) και το γηροκομείο (νοσοκομείο). Επίσης στην ιερά μονή υπάρχει πλούσια και αξιόλογη συλλογή χειρογράφων, εικόνων και ιερών κειμηλίων.
Ώρες επισκέψεως: 09:00-13:00 και 15:00-17:00 (χειμερινό), 09:00-13:00 και 15:20-18:00 (θερινό). Παρασκευή και Πέμπτη (μόνο κατά τους χειμερινούς μήνες) κλειστά.

Μονή Αγίας Τριάδος: Χτισμένη τον 14ο αιώνα. Βρίσκεται σ' έναν από τους εντυπωσιακότερους βράχους των Μετεώρων. Λέγεται ότι χρειάστηκαν 70 χρόνια για να ανεβάσουν τα υλικά. Εδώ υπάρχει και το παρεκκλήσι του Τιμίου Ιωάννη Προδρόμου μέσα σε λαξευμένο βράχο με σημαντικές τοιχογραφίες από το 1682. Τα χειρόγραφα της μονής της Αγίας Τριάδος φυλάσσονται στο σκευοφυλάκιο της Ιεράς μονής του Αγίου Στεφάνου.
Ώρες επισκέψεως: 09:00-12:30 και 15:00-17:00 (χειμερινό), 09:00-12:30 και 15:20-17:00. Πέμπτη κλειστά.

Αν αποφασίσετε να επισκεφτείτε τα Μετέωρα, μην ξεχάσετε να προσέξετε την αμφίεσή σας. Απαραίτητα μακριά φούστα για τις γυναίκες και παντελόνια για τους άνδρες. Επίσης δώστε προσοχή στις ημέρες λειτουργίας των μονών. Καθημερινά πάντα μια από αυτές παραμένει κλειστή.