Η πόλη της Άρτας απλώνεται στην βορειοδυτική πλαγιά του λόφου Περάνθη και ατενίζει μπροστά τον κάμπο. Είναι χτισμένη πάνω στα ερείπια της Αρχαίας Αμβρακίας. Κατά την ελληνιστική περίοδο υπήρξε η πρωτεύουσα του Κράτους των Μολοσσών του βασιλιά Πύρρου, αλλά και έδρα του Δεσποτάτου της Ηπείρου, που ίδρυσαν οι Κομνηνοί-Δούκες μετά την Άλωση της Πόλης από τους Σταυροφόρους, το 1204. Η πόλη απέκτησε την ανεξαρτησία της από τους Τούρκους το 1881.
Η σύγχρονη πόλη, πανέμορφη και φιλική στον επισκέπτη, περιμένει να την ανακαλύψετε. Το δίκτυο πεζόδρομων που διαθέτει, θα κάνει την βόλτα σας πολύ πιο ευχάριστη. Περπατείστε στον κεντρικό πεζόδρομο Σκουφά για να δείτε τα πολυάριθμα και επιβλητικά νεοκλασικά του κτίρια. Όλα τα εμπορικά καταστήματα, τα καφέ, τα μπαράκια, οι ταβέρνες και τα εστιατόρια απλώνονται γύρω από την Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως και στους γύρω δρόμους, αλλά και στην Πλατεία Μονοπωλίου. Εδώ χτυπάει η καρδιά της Άρτας. Απολαύστε τον καφέ σας στην πλατεία και το απόγευμα διασκεδάστε με τσίπουρο και ρεμπέτικη μουσική στα μεζεδοπωλεία της περιοχής.
Ξεκινήστε την περιήγησή σας από το Κάστρο της Άρτας, ένα από τα πιο όμορφα κάστρα της Ελλάδας. Χτίστηκε το 13ο αι. από τους Κομνηνούς, για την ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας της πρωτεύουσας του Δεσποτάτου της Ηπείρου. Το κάστρο αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα βυζαντινής οχυρωματικής τέχνης. Το βορειοανατολικό του τμήμα, είναι χτισμένο πάνω στα τείχη της αρχαίας Αμβρακίας, τα οποία ενισχύθηκαν με επιπλέον ύψος και οχυρούς πύργους, σύμφωνα με μεσαιωνικά πρότυπα.
Το τείχος της Αρχαίος Αμβρακίας, τμήμα του οποίου σώζεται μέχρι σήμερα, άρχισε να κατασκευάζεται το 6ο αι. π.Χ. και συμπληρώθηκε τον 4ο αι. π.Χ. Η Αμβρακία ήταν η σημαντικότερη αποικία των Κορινθίων στην βορειοδυτική Ελλάδα. Ιδρύθηκε τον 7ο αι. π.Χ. και αναπτύχθηκε γρήγορα σε πολιτιστική, πολεμική και ναυτική δύναμη. Την ακμή της, η πόλη την έζησε με τον βασιλιά Πύρρο, τον 3ο αι. π.Χ., ενώ κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους το 189 π.Χ.
Τα αρχαιολογικά ευρήματα από την αρχαία Αμβρακία, αλλά και από τους άλλους αρχαιολογικούς χώρους του νομού Άρτας, φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Η μόνιμη έκθεση του μουσείου περιλαμβάνει εκθέματα από την Αμβρακία και χωρίζεται σε τρεις ενότητες: τον δημόσιο βίο, τα νεκροταφεία και τον ιδιωτικό βίο των κατοίκων της αρχαίας πόλης. Τα εκθέματα καλύπτουν μια μεγάλη χρονική περίοδο από την παλαιολιθική εποχή έως τούς ρωμαϊκούς χρόνους, τα περισσότερα όμως, ανήκουν στην ελληνιστική περίοδο. Ανάμεσα τους, υπάρχουν πήλινα αγγεία, ειδώλια, νομίσματα, χάλκινα αγγεία, όπλα, χρυσά, αργυρά αλλά και χάλκινα κοσμήματα, χάλκινα, σιδερένια, μολύβδινα, οστέινα ή υάλινα μικροαντικείμενα, λίθινα αντικείμενα, όπως επιτύμβιες στήλες, αναθηματικά βάθρα, αρχιτεκτονικά μέλη και λιγοστά έργα πλαστικής. Το Αρχαιολογικό Μουσείο βρίσκεται στην θέση “Τρίγωνο”, κοντά στο ιστορικό Γεφύρι της Άρτας.
Το σήμα κατατεθέν της Άρτας, το γεφύρι της, ενώνει τις δύο όχθες του ποταμού Άραχθου και βρίσκεται σε απόσταση λίγων λεπτών από την πόλη. Πρέπει οπωσδήποτε να το επισκεφτείτε και να θαυμάσετε αυτό το αριστούργημα αρχιτεκτονικής. Βλέποντας το, νιώθεις πως κάνεις ταξίδι στο χρόνο, κι έρχονται στο μυαλό οι στίχοι του τραγουδιού για την θυσία της γυναίκας του Πρωτομάστορα.
Στην αριστερή όχθη του ποταμού Άραχθου, ελάχιστα μέτρα από το γεφύρι, βρίσκεται ο Πλάτανος της Άρτας ή αλλιώς «Πλάτανος του Αλή Πασά». Πρόκειται για έναν υπεραιωνόβιο πλάτανο που, σύμφωνα με τον θρύλο, κάτω από τη σκιά του καθόταν ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων και επιτηρούσε το κρέμασμα των Ελλήνων. Ο πλάτανος, το 1976, ανακηρύχτηκε διατηρητέο μνημείο της φύσης.
Πολύ κοντά στο γεφύρι βρίσκεται και το Λαογραφικό Μουσείο Σκουφάς όπου φιλοξενούνται εκθέματα της τοπικής λαϊκής παράδοσης. Το μουσείο στεγάζεται σε ένα διώροφο νεοκλασικό κτίριο, που χτίστηκε το 1864. Το κτίριο αυτό χρησιμοποιήθηκε αρχικά ως φυλάκιο της γέφυρας και αργότερα, όταν το γεφύρι ορίστηκε το σύνορο της Ελλάδας, ως μεθοριακός σταθμός. Στα εκθέματα του μουσείου περιλαμβάνονται αντικείμενα από τα λαϊκά και αγροτικά επαγγέλματα της περιοχής, οικιακά σκεύη, όργανα χειροτεχνίας, ενδυμασίες και υλικό που αφορά στο γεφύρι και τον θρύλο του.
Στο κέντρο της Άρτας, στην οδό Βασιλέως Πύρρου, θα συναντήσετε ένα από τα ιστορικότερα αξιοθέατα της πόλης, τον Ναό της Αγίας Θεοδώρας. Ο ναός, χτισμένος στις αρχές του 13ου αι. από την Θεοδώρα, αρχικά αποτελούσε το καθολικό της γυναικείας μονής του Αγίου Γεωργίου. Στο μοναστήρι αυτό μόνασε η Θεοδώρα μετά το θάνατο του συζύγου της, και εκεί τάφηκε μετά τον θάνατό της, το 1281. Λόγω της μεγάλης κοινωνικής και φιλανθρωπικής της δράσης, ανακηρύχθηκε αγία και πολιούχος της πόλης. Η μνήμη της γιορτάζεται στις 11 Μαρτίου. Ο αρχικός ναός ήταν τρίκλιτη βασιλική, με πολλά ελληνιστικά στοιχεία. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα κιονόκρανα του καθολικού, όπως και ο μαρμάρινος διάκοσμος του κυρίως ναού. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα κειμήλια που φιλοξενούνται στο ναό. Η φορητή εικόνα του Χριστού, που χρονολογείται το 1653, δυο υπέροχες ασημένιες λάρνακες, με ανάγλυφη διακόσμηση, που περιέχουν τα λείψανα της Αγίας Θεοδώρας και η αργυρεπένδυτη εικόνα της Αγίας, έργο του 17ου αιώνα, της οποίας η δημιουργία έγινε πάνω σε λεπτό στρώμα χρυσού. Αριστερά της νότιας εισόδου του ναού βρίσκεται ο τάφος της Αγίας Θεοδώρας.
Από τα τέλη του 13ου αι. χρονολογείται ο βυζαντινός ναός του Αγίου Βασιλείου, που βρίσκεται σε μια πάροδο της οδού Βασιλέως Πύρρου, στην παλιά αγορά. Ο Ναός είχε αρχικά τη μορφή υψηλής μονόκλιτης βασιλικής με ξύλινη στέγη ενώ αργότερα, ίσως τον 14ο ή 15ο αιώνα, προστέθηκαν δύο χαμηλότερες πτέρυγες-παρεκκλήσια, που επικοινωνούσαν εσωτερικά με τον κυρίως ναό. Τα δύο παρεκκλήσια ήταν αφιερωμένα στον Άγιο Γρηγόριο και στον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο. Ο πανέμορφος αυτός πλινθόκτιστος ναός, διαθέτει πλούσια κεραμοπλαστική διακόσμηση σε ποικιλία σχημάτων και σπάνια συμμετρία. Δύο πήλινες εικόνες εντοιχισμένες στο αέτωμα της ανατολικής πλευράς του ναού, στις δύο πλευρές του παραθύρου πάνω από την Αγία Τράπεζα, έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον. Η μία αναπαριστά τη Σταύρωση του Ιησού ενώ η άλλη τους Τρεις Ιεράρχες. Κιονόκρανα, κορινθιακού ρυθμού, διακοσμούν τα παράθυρα. Στο εσωτερικό του ναού, στις τοιχογραφίες, οι οποίες έχουν υποστεί πολλές ζημιές λόγω πυρκαγιάς, εκτελούνται εργασίες συντήρησης.
Το σπουδαιότερο βυζαντινό κόσμημα της Άρτας, είναι η Παναγιά η Παρηγορήτισσα, που βρίσκεται στην ομώνυμη οδό. Χτίστηκε το 1285-1289 από τον Νικηφόρο Α’ Κομνηνό και την σύζυγό του Άννα. Ο ναός είναι αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και υπάρχουν ενδείξεις ότι τον 16ο αιώνα ήταν το Καθολικό γυναικείου μοναστηριού. Από τη μονή σήμερα σώζονται 16 κελιά που χρησιμοποιούνται ως αποθηκευτικοί χώροι και το εστιατόριο που έχει αναστηλωθεί και φιλοξένησε προσωρινά σημαντική αρχαιολογική συλλογή, με ευρήματα από ολόκληρο το νομό Άρτας. Η Παναγία η Παρηγορήτισσα ανήκει στον οκταγωνικό, σταυροειδή αρχιτεκτονικό τύπο. Εξωτερικά είναι ένα κυβικό ορθογώνιο κτίσμα, που του δίνουν έναν ελαφρύ τόνο ο αρχιτεκτονικός διάκοσμος και οι πανέμορφοι τρούλοι. Στο εσωτερικό του ναού, ο πλούσιος διάκοσμος προκαλεί θαυμασμό. Στον κεντρικό τρούλο με το εξαιρετικό σύστημα στήριξης, σώζεται το ψηφιδωτό του Παντοκράτορα. Στο ιερό του ναού τοιχογραφίες του αγιογράφου Ανανία του 16ου αιώνα, στον κυρίως ναό τοιχογραφίες του 17ου αιώνα και τμήματα του μαρμάρινου τέμπλου. Σήμερα είναι βυζαντινό μουσείο και δεν λειτουργεί ως ναός.
Tip: Στην Άρτα θα αγοράσετε εσπεριδοειδή, ακτινίδια, γαλακτοκομικά, παραδοσιακά χειροτεχνήματα και τσίπουρο από την τοπική ποικιλία Ζαμπέλα. Επίσης, δοκιμάστε παραδοσιακή προβατίνα στη σούβλα, κοντοσούβλι, κοκορέτσι, σπληνάντερο, κοτόπουλο, γαρίδες Αμβρακικού, χέλια, κέφαλους και "τσαλαφούτι" από πρόβιο γάλα.
Με ορμητήριο την πόλη της Άρτας μπορείτε να επισκεφτείτε περιοχές του νομού που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Το χωριό Πέτα, που απέχει 8 χλμ. από την Άρτα, είναι ένα χωριό με παραδοσιακά σπίτια, χτισμένο αμφιθεατρικά πάνω σε λόφο, με πολύ όμορφη θέα στην πόλη. Εδώ μπορείτε να επισκεφτείτε την τρίκλιτη βασιλική του Αγίου Γεωργίου (18ου αι.), στην όμορφη πλατεία με τα πλατάνια και τα παραδοσιακά καφενεία.
Στο μοναστήρι της Παναγίας (18ου αι.), θα δείτε ένα μικρό χρυσοκέντητο επιτάφιο του 1643, δύο επίχρυσες λειψανοθήκες και ευαγγέλιο του 1833. Το Κομπότι είναι μια κωμόπολη με πολλά παραδοσιακά λιθόχτιστα σπίτια και δημόσια κτίρια, χτισμένη μέσα σε μια περιοχή με ελαιόδεντρα. Είναι πατρίδα ενός από τους ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας, του Νικολάου Σκουφά.
Σημαντικό αξιοθέατο της περιοχής είναι η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, του 1741. Το Κομπότι απέχει 14 χλμ. από την Άρτα.